زنگ سیاه یا ساقه گندم با عامل قارچی Puccinia graminis f. sp. tritici (Pgt) خسارت زاترین بیماری گندم در سراسر جهان می باشد. نژاد TTKSK (Ug99) و واریانت های مشتق شده از نژاد اولیه از نژادهای بسیار پرآزار قارچ Pgt می باشند که تولید جهانی گندم را با خطر بسیار جدی مواجه ساخته اند. تاکنون نژادهای TTKSK و TTKTK (از گروه نژادی Ug99) از مناطق مختلف کشور گزارش شده اند و این موضوع امنیت غذایی کشور را تهدید می کند. شناسایی ژنوتیپ های گندم مقاوم به نژادهای متفاوت Pgt و بکارگیری آن ها در برنامه های به نژادی تولید ارقام مقاوم، نه تنها از خسارت ناشی از این بیماری ممانعت نموده بلکه اقدامی برای جلوگیری و کاهش مصرف سموم در مبارزه علیه بیماری مذکور به حساب می آید. با توجه به ماهیت تولید ژنوتیپ های سینتتیک هگزاپلویید گندم (وجود اجداد وحشی در شجره ژنوتیپ ها) و وجود تنوع ژنتیکی بالا در این ژنوتیپ ها پیدا کردن منابع مقاومت موثر جدید نسبت به نژادهای گروه Ug99 در این ژنوتیپ ها دور از انتظار نبود. ﺑ, ﻪ,همین ﻣ, ﻨ, ﻈ, ﻮ, ر مقاومت 346 ژنوتیپ سینتتیک گندم به همراه شاهد حساس (مک نیر701) با دو نژاد TTKSK و TTKTK در مرحله گیاهچه ای در شرایط گلخانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی گردید. ﮔ, ﯿ, ﺎ, ﻫ, ﭽ, ﻪ, ﻫ, ﺎ,ﺑ, ﺎ,اﺳ, ﺘ, ﻔ, ﺎ, ده از مخلوط یوریدینیوسپور و روغن سالترول 170 در ﻣ, ﺮ, ﺣ, ﻠ, ﻪ,12 از مقیاس زادوکس ﻣ, ﺎ, ﯾ, ﻪ,زﻧ, ﯽ,ﺷ, ﺪ, ﻧ, ﺪ, . ﭼ, ﻬ, ﺎ, رده روز ﭘ, ﺲ,از ﻣ, ﺎ, ﯾ, ﻪ,زﻧ, ﯽ,گیاهچه ها ﺗ, ﯿ, ﭗ,آﻟ, ﻮ, دﮔ, ﯽ,ﺑ, ﺮ, اﺳ, ﺎ, س روش تغیر یافته مک اینتاش و همکاران ﺗ, ﻌ, ﯿ, ﯿ, ﻦ,ﺷ, ﺪ, . تجزیه واریانس نشان داد که در شرایط نژادهای مورد مطالعه بین ژنوتیپ های گندم تنوع ژنتیکی و اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد.

متن کامل مقاله های این شماره به زبان انگلیسی می باشد، لطفا برای مشاهده متن کامل مقالات به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

در این آزمایش پاسخ  به کشت بساک چهار رقم گندم هگزاپلوئید بهاره (قدس، رسول، کاوه و مغان1) و یک لاین دبلد هاپلوئید (Doudled haploid) تولید شده از رقم قدس(DH19)  روش محیط کشت مایع القا جنین CHB با دو نوع هیدرات کربن در دو غلظت 90 و 145 گرم در لیتر از قندهای مالتوز و ساکارز بررسی شد. بررسی دریک آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجراشد. گیاهان مادری در یک گلخانه با دوره نوری 16ساعت روشنایی با 25درجه سانتی گراد حرارت و 8 ساعت تاریکی با 15 درجه سانتی گراد حرارت کشت شدند. هر تکرار شامل یک گلدان با سه گیاه بود. تعداد جنین های تولید شده، باززایی گیاهان سبز و آلبینوز و باززایی کل حاصل از 100بساک اندازه گیری شدند. در کل حدود 15000 بساک دراین آزمایش کشت شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ، ترکیب محیط کشت القا جنین و اثرات متقابل بین آنها برروی تشکیل جنین، باززایی کل (گیاهان سبز + البینوز)، باززایی گیاه سبز و باززایی گیاه آلبینوز به طور معنی داری موثر است. محیط کشت حاوی مالتوز 90گرم در لیتر بیشترین فراوانی جنین زایی، باززایی گیاه سبز، باززایی گیاه آلبینوز و باززایی کل را دارا بود. رقم مغان 1 نیز به عنوان بهترن رقم برای جنین زایی، باززایی گیاه سبز وآلبینوز و باززایی کل شناخته شد. اثر متقابل رقم مغان 1 و محیط القا جنین CHB حاری مالتوز 90 گرم در لیترنیز با 72.47%، 36.73%ُ، 22.70% و 14.03% به ترتیب برای جنین زایی، باززایی کل، باززایی گیاه سبز و باززایی گیاه آلبینوز، به عنوان بهترین اثر متقابل برگزیده شد.

به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های گندم هگزاپلوئید در مرحله جوانه زنی و شرایط مزرعه به تنش شوری، این تحقیق انجام شد. آزمایش اول با استفاده از طرح فاکتوریل با متن کاملا تصادفی (CRD) در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش 8 ژنوتیپ گندم و 4 محلول مورد استفاده جوانه زنی با EC های صفر، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر، دو فاکتور مورد بررسی بودند. ظروف پتری حاوی بذور گندم، پس از اضافه کردن محلول، به مدت یک هفته در ژرمیناتور با دمای 20±2 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. با شمارش روزانه بذور جوانه زده، میانگین زمان جوانه زنی (MGT) و درصد جوانه زنی نهایی (FG) محاسبه شد. در پایان، میانگین طول ساقه چه (SL)، طول بلندترین ریشه چه (RL) و نیز میانگین تعداد ریشه چه در هر بذر جوانه زده (R.NO) اندازه گیری و تعیین شد.آزمایش دوم با استفاده از طرح کرت های نواری در سه تکرار اجرا شد. 8 ژنوتیپ گندم و EC آب آبیاری (0.76، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر) به ترتیب دو عامل افقی و عمودی مورد بررسی بودند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد در مرحله جوانه زنی، بین ژنوتیپ های گندم و EC های مختلف تفاوت معنی داری وجود دارد. به جز در موارد R.NO که اختلاف معنی دار نبود. اثرات متقابل ژنوتیپ با EC نیز بر روی MGT، SW، RW، SL و RL اثر کاهشی داشت در حالی که نسبت SW/RW حالت افزایشی نشان می دهد. همچنین تجزیه واریانس نتایج در شرایط زراعی نشان داد، اثر سال و ژنوتیپ بر روی عملکرد دانه (GY) و اجزای عملکرد معنی دار (P<0.01) بود. افزایش EC آب آبیاری عملکرد دانه را کاهش داد ولی بر روی وزن تک دانه اثری نداشت.

جهت تقویت ژرم پلاسم گندم نان، کوچک ترین ژن رمزکننده پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی بالا نوع y-type از ژنوم D بروش تولید گندم سینتتیک وارد گندم نان گردید. گندم تتراپلوئید رقم لنگدون جهت تلاقی با گندم دیپلوئید توشی انتخاب و پس از تلاقی بین آنها جنین های نارس حاصله از روش کشت بافت به محیط کشت غذایی باززایی B5  انتقال داده شد. گیاهان هاپلوئید (ABD) پس از تیمار با محلول کلشیسین بصورت هاپلوئید مضاعف شده (هگزاپلوئید سینتتیک) وارد پروژه تلاقی شدند. در این تحقیق هگزاپلوئید سینتتیک حاصله با گندم های نان ارقام بکستر و سان ویل تلاقی داده و گیاهان F1 حاصله جهت تولید لاین های دابل هاپلوئید مورد استفاده قرار گرفتند. لاین های دابل هاپلوئید حاصله در ادامه با استفاده از روش الکتروفورز SDS-PAGE انگشت نگاری و تعیین فنوتیپی شده و نتایج حاصله لاین های دابل هاپلوئید را به 17 گروه با ترکیب های متفاوتی از پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی بالا که دارای ژن های کد کننده ( (Dx2.1, Dy12.4)t (2.1+12.4و فاقد آن می باشند تقسیم نمود. لازم بذکر است که پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی پایین نیز انگشت نگاری گردیده است. این تحقیق می تواند گام موثری در ارزیابی و تعیین خواص کیفی آرد گندم با در نظر گرفتن ترکیب های متفاوت پروتئین های ذخیره ای آرد گندم باشد.

به منظور بررسی تنوع زیرواحدهای سنگین گلوتنین (HMW-GS) در مکان ژنی Glu-1 در 8 توده تتراپلوئید و 32 توده هگزاپلوئید گندم که بین سال های1392-1391 توسط بخش غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر معرفی شده اند، از روش استخراج متوالی پروتئین های ذخیره ای و الکتروفورز SDS-PAGE دو مرحله ای با غلظت (15-8.4) درصد اکریل آمید استفاده شد. هفت زیر-واحد در مکان ژنی Glu-1 در گندم های تتراپلوئید و 16 زیر واحد در گندم های هگزاپلوئید شناسایی شد. در جایگاه ژنی Glu-1، بیش ترین فراوانی آللی در گندم های تتراپلوئید برای زیر واحد های نول و 15+14 به ترتیب 75.0 و 50.0 و در گندم های هگزاپلوئید برای زیر واحد های نول، 8+7 و 12+2 به-ترتیب 73.0، 45.0 و 47.0 بود. در مجموع شش ترکیب آللی در گندم های تتراپلوئید و 24 ترکیب آللی در گندم های هگزاپلوئید بررسی شد. میانگین کلی امتیاز کیفی بر اساس زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا در دامنه ای بین سه تا شش در گندم های تتراپلوئید و چهار تا 10 در گندم های هگزاپلوئید بود. دستاورد های این تحقیق می تواند در برنامه های اصلاحی و انتخاب جهت بهبود کیفیت گندم های بومی مفید باشد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و خصوصیات کیفی (کیفیت نانوایی) ژنوتیپ های گندم، آزمایشی با 180 ژنوتیپ گندم هگزاپلوئید در سال زراعی 85-1384 در دو شرایط تنش آبی انتهایی (قطع آبیاری از مرحله گرده افشانی به بعد) و بدون تنش در قالب طرح سیستماتیک بدون تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام گرفت. با شناسایی و دسته بندی ژنوتیپ های متحمل دارای پتانسیل عملکرد مطلوب (گروه A فرناندز)، ژنوتیپ های دارای پتانسیل عملکرد مطلوب و حساس به خشکی (گروه B فرناندز) و ژنوتیپ های نسبتا متحمل، اقدام به بررسی صفات کیفی ژنوتیپ های هر سه گروه گردید. نتایج آزمایشات مربوط به خواص نانوایی ژنوتیپ های هر سه گروه نشان داد که نظریه رایج "بهبود خصوصیات کیفی گندم نان تحت شرایط تنش خشکی"، بدلیل افزایش میزان پروتئین دانه در اثر کاهش قابل توجه وزن هزار دانه در شرایط تنش، تنها در مورد ژنوتیپ های حساس (و تا حدودی در مورد ژنوتیپ های نسبتا متحمل) صادق است و در مورد ژنوتیپ های متحمل به تنش به دلیل عدم تغییر چشمگیر نسبت پروتئین به نشاسته در شرایط تنش صادق نیست. نتایج این آزمایش نشان داد که شناسایی ارقام پر محصول با خصوصیات کیفی مطلوب در شرایط بهینه و تنش امکان پذیر است، چنانکه در این آزمایش 7 ژنوتیپ متحمل به تنش دارای کیفیت نانوایی مطلوب در هر دو شرایط بهینه و تنش شناسایی شدند. همچنین، اگرچه ژنوتیپ های حساس به خشکی ممکن است در طی دوره های خشکی کیفیت نانوایی مطلوبی داشته باشند، اما عملکرد دانه آنها کاهش خواهد یافت.